TRƯỜNG THPT HÒN GAI - 50 NĂM XÂY DỰNG VÀ TRƯỞNG THÀNH
 
I. VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ
         Trường Trung học phổ thông Hòn Gai được thành lập từ năm 1959. Đây là ngôi trường Trung học phổ thông đầu tiên của tỉnh Quảng Ninh.
         Khi mới thành lập trường mang tên cấp II - III Hòn Gai. Năm học 1965-1966, khối cấp III sơ tán vào Giáp khẩu, khối cấp II sơ tán vào Đại Yên. Từ năm học 1966-1967, khối cấp II được tách thành trường riêng. Khối cấp III gồm: 2 lớp 8, 2 lớp 9 và 1 lớp 10 hình thành nên Trường cấp III Hòn Gai. Trong thời kỳ chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ, trường đã phải sơ tán ở nhiều địa điểm mhư: Bằng Cả, Giáp Khẩu, Sơn Dương, Công Kêu, Cái Đá ... .Tên trường cũng đã nhiều lần thay đổi: lúc đầu mang tên trường cấp II-III Hòn Gai, Trường phổ thông trung học Hồng Gai, Trường Trung học chuyên ban Hồng Gai và nay là trường Trung học phổ thông Hòn Gai.
Lịch sử nhà trường trong suốt 50 năm qua có thể chia ra thành 3 giai đoạn:
1- Thời kỳ 1959 đến 1975: Giai đoạn sơ khai, đi sơ tán chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà.
+ Giai đoạn 1959 đến 1964: trường vừa mới thành lập, lúc đầu chỉ có 1 lớp 8,  sau đó khi liên cấp II + III mới có khối lớp 9 và 10. Cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên còn nhiều bất cập.
+ Giai đoạn 1964 đến 1975: Quy mô khối lớp đã tăng lên, vừa học vừa sơ tán chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ, vừa chi viện sức người sức của cho giải phóng miền Nam. Trong đội ngũ điệp trùng đi cứu nước có đông đảo thầy giáo và học sinh của nhà trường tham gia.
2- Thời kỳ 1976 đến 1986: Thời kỳ cả nước xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Thầy và trò nhà trường đã có những đóng góp xứng đáng trong việc “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài”. Quy mô lớp ngày một tăng lên, có thời điểm lên tới 54 lớp với trên 2.000 học sinh, tạo nguồn nhân lực dồi dào cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.Vị thế, vai trò của người thầy được xã hội tôn vinh.
3- Thời kỳ  1987 đến 2010: Thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
+ Giai đoạn 1987 đến 2002: Bắt đầu của thời kỳ đổi mới.
+ Giai đoạn 2002 đến 2010: Xây dựng và hình thành cơ chế mới trong trường Trung học phổ thông Hòn Gai với cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ tổ chức bộ máy biên chế và tài chính. Tổ chức triển khai đổi mới, tạo bước đi phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế của nhà trường.
II. VINH DỰ VÀ TỰ HÀO
1. Nhà trường góp phần nâng cao dân trí.
             Cùng với các trường Trung học phổ thông trong tỉnh, hàng năm trường Trung học phổ thông Hòn Gai đã tiếp nhận từ 495 đến 525 học sinh trung học cơ sở  vào học tập tại trường và có từ 499 đến 527 học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông, góp phần đào tạo nguồn nhân lực cho Thành phố Hạ long, tỉnh Quảng Ninh và toàn quốc.
2. Đào tạo nhân lực.
             Rời ghế nhà trường, qua đào tạo Trung cấp, Cao đẳng và Đại học, nhiều học sinh của mái trường THPT Hòn Gai đã trưởng thành và đang đóng góp cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Hơn nửa thế kỷ qua, nhà trường đã góp phần tích cực trong việc đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước. Đó là hàng trăm trí thức có học hàm, học vị cao, đội ngũ các Giám đốc, phó Giám đốc mỏ, lãnh đạo các ban ngành đoàn thể trong và ngoài tỉnh. Nhiều học sinh đã trở thành cô giáo, thầy giáo, kỹ sư, bác sỹ, nhà báo, nhà văn và nhà hoạt động chính trị có uy tín. Số còn lại, các em đang có mặt trên nhiều lĩnh vực công tác, góp sức xây dựng quê hương Quảng Ninh giàu đẹp, văn minh.
            Chúng ta cũng không thể quên hàng trăm học sinh cùng các thầy giáo đã tham gia quân ngũ. Trong số họ, nhiều người đã anh dũng hy sinh cho Tổ quốc. Tấm gương của các anh hùng, liệt sỹ mãi mãi là gương sáng cho chúng ta noi theo.
3. Bồi dưỡng nhân tài.
       Trong 50 năm qua, học sinh của trường nhiều người đã thành danh, tên tuổi của họ đã làm rạng rỡ trang sử truyền thống của nhà trường, được cả nước biết đến và bạn bè quốc tế khâm phục. Đó là anh hùng quân đội Đỗ Viết Cường, nghệ sỹ nhân dân Lê Dung.
           Nhiều Học viện, Trường Đại học trong nước và Quốc tế có học sinh trường Trung học phổ thông Hòn Gai theo học hoặc làm công tác nghiên cứu, giảng dạy, các em đã  trở  thành niềm tự hào của nhà trường.
4. Tôn sư trọng đạo.
            Do chiến tranh phá hoại, trường đã 4 lần đi sơ tán thay đổi địa điểm nên việc lưu trữ, quản lý hồ sơ gặp nhiều khó khăn.Vì vậy, công việc thống kê số lượng các thầy cô giáo và cán bộ công nhân viên công tác tại trường qua các thời kỳ không tránh khỏi những thiếu sót. Song với sự cố gắng, đến nay nhà trường đã có những số liệu cụ thể là: 
Trong hơn 50 năm qua, nhà trường đã đón nhận 468 thầy cô giáo về công tác tại trường :
+  Hiệu trưởng: 11 đồng chí
+  Phó Hiệu trưởng: 22 đồng chí
+ Giáo viên cấp II: 45 thầy cô giáo
+ Giáo viên THPT: 424 thầy cô giáo;  trong đó tính theo môn:
Ngữ văn : 74  Lịch sử : 21   Địa lý : 18      GDCD : 17
Ngoại ngữ : 38          Song ngữ : 26            Toán - Tin : 74          Vật lý - KTCN : 49
Hoá học : 31  Sinh vật - KTNN : 25           Thể dục-Nhạc- Hoạ :23       Hành chính : 27
Hầu hết cán bộ công nhân viên và giáo viên đều tâm huyết với nghề, tích cực tham gia lao động cống hiến xây dựng nhà trường.
III. TRUYỀN THỐNG NHÀ TRƯỜNG
- Năm 1994, nhà trường vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba.
- Năm 1999, nhà trường vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì.
- Năm 2004, nhà trường vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất.
- Năm 2010, nhà trường vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Ba.
Tự hào về truyền thống, thày và trò nhà trường đã không ngừng phấn đấu để phát huy truyền thống tốt đẹp “Dạy tốt - Học tốt”.
1. Xây dựng đội ngũ nhà giáo.
    Xuất phát từ quan điểm “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục ...”, nhà trường đã không ngừng đầu tư cho việc xây dựng đội ngũ bằng các hình thức :
    -  Tuyển dụng những sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, Thạc sỹ.
    -  Xem xét tuyển chọn giáo viên đi học để nâng cao trình độ.
    -  Tổ chức đào tạo tại chỗ.
    -  Thực hiện tinh giảm biên chế.
    Với cách làm trên, đến nay nhà trường đã tuyển được 24 Thạc sỹ ở các bộ môn khoa học cơ bản. Hàng năm trường có từ 58 đến 68 giáo viên giỏi cấp cơ sở và 19 đến 23 giáo viên giỏi cấp tỉnh. Nhiều thầy cô giáo được công nhận là Chiến sỹ thi đua cấp cơ sở, cấp Tỉnh và Chiến sỹ thi đua Toàn Quốc.
    Đội ngũ cán bộ cốt cán của trường năng động sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, tích cực đổi mới trong chỉ đạo chuyên môn và quản lý nhà trường.
2. Đáp ứng nhu cầu của người học.
         “Mô hình cung ứng dịch vụ giáo dục chất lượng cao trong trường Trung học phổ thông Hòn Gai với cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ tổ chức bộ máy biên chế và tài chính” đã khẳng định chất lượng đào tạo và đáp ứng được nhu cầu của người học trong xu thế hiện nay.
3. Duy trì chất lượng văn hóa ( tính từ năm 2004 đến 2010).
    - Học sinh lớp 10 và 11 lên lớp sau khi thi lại đạt 98 đến 99 %.
    - Học sinh  tốt nghiệp trung học phổ thông đạt 99,98%.
    - Tỷ lệ học sinh thi đỗ Đại học, Cao đẳng từ 50,7 đến 82%. Riêng năm học 2009 - 2010, trường đứng thứ 180 trong tốp 200 trường có điểm thi cao trên tổng số hơn 3.000 trường THPT toàn quốc.
    - Số giải học sinh giỏi cấp tỉnh tăng từ  93 lên 123 giải; đứng thứ nhì toàn tỉnh.
    - Số học sinh đạt giải quốc gia từ 5 đến 9 em.
    - Số học sinh đạt giải quốc tế có từ 1- 2 em.     
4. Tăng cường giáo dục đạo đức học sinh.
    Giáo dục đạo đức học sinh được nhà trường quan tâm đúng mức, gắn việc dạy chữ cùng với dạy người. Do đó, hạnh kiểm học sinh có tiến bộ, tỷ lệ học sinh xếp loại tốt khá chiếm trên 90%. Loại yếu giảm dần.
5. Đầu tư cơ sở vật chất hiện đại.
    Kết hợp nguồn ngân sách được cấp, đóng góp của giáo viên và các nguồn huy động hợp pháp khác, nhà trường đã xây dựng thêm khu nhà học chất lượng cao 5 tầng và Nhà tập Đa năng cho học sinh luyện tập.
    Đến nay, trường đã có trên 50 phòng học và 8 phòng bộ môn đảm bảo để toàn trường về học một ca. Trang thiết bị trong mỗi lớp do học sinh tự quản gồm: 02 máy điều hòa 18.000 BTU hai chiều, 01 máy Pojecter, 18 bộ bàn ghế mới, 01 bộ loa trợ giảng, 01 máy chiếu Đa vật thể, và cá biệt có phòng học còn được trang bị TV 50 inch để phục vụ học tập. Lắp đặt 13 Camera theo dõi hoạt động chung toàn trường và Internet không dây để khai thác trực tiếp trên lớp, lập trang Web và Thư viện điện tử của trường.
    Cơ sở vật chất nhà trường được đầu tư khang trang xứng tầm với một nhà trường lớn được đông đảo các trường trong và ngoài tỉnh đến tham quan học tập.
IV- CÁC HÌNH THỨC KHEN THƯỞNG ĐÃ ĐƯỢC GHI NHẬN
- Năm học 2004-2005, Nhà trường được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng Bằng khen về thành tích xuất sắc trong công tác TDTT và phong trào Hội khoẻ Phù Đổng giai đoạn 2000- 2004, Bằng khen của UBND tỉnh Quảng Ninh về thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua yêu nước 5 năm 2000-2004,. Bằng khen của Liên đoàn lao động tỉnh Quảng Ninh  năm học 2004-2005.
- Năm 2004, nhà trường được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương lao động hạng nhất.
- Năm học 2005-2006 : Nhà trường được UBND tỉnh Quảng Ninh tặng Bằng khen về thành tích hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ năm học 2005-2006. Bằng khen “Cơ quan giỏi năm 2005”. Bằng khen của Bảo hiểm xã hội Việt Nam về thành tích thực hiện tốt chính sách BHXH năm 2005.
         Đoàn TNCS Hồ Chí Minh nhà trường được tặng thưởng Huân chương lao động hạng ba năm 2005.
- Năm học 2006-2007 Nhà trường được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng Bằng khen về thành tích hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ năm học 2006-2007.
- Năm học 2007-2008: Nhà trường được UBND tỉnh Quảng Ninh tặng Cờ thi đua dẫn đầu khối THPT tỉnh Quảng Ninh .
- Năm học 2008-2009:  Nhà trường được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng Cờ thi đua cho đơn vị dẫn đầu khối THPT toàn quốc; Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen.
- Năm học 2009-2010:
Trường được công nhận Trường chuẩn Quốc gia.
Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng ba năm 2010.
Công đoàn nhà trường được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng ba năm 2010.
Nhiều tập thể, cá nhân được Chủ tịch nước, Thủ tướng chính phủ, UBND tỉnh và các Bộ tặng thưởng Huân chương Lao động, danh hiệu Chiến sỹ thi đua toàn quốc, phong tặng Nhà giáo ưu tú, Bằng khen ...
* Đảng bộ nhà trường nhiều năm liền đạt Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, được Thành uỷ Hạ long, Tỉnh uỷ Quảng Ninh biểu dương và khen thưởng.